روش تحقيق: اسناد مرورشده شامل مقالات منتشرشده در مجلات علمي داخلي و خارجي، پايان‌‌نامه‌‌ها، مقالات ارائه شده در كنگره‌ها و گزارش‌هاي سازماني بوده است. نتايج بر اساس شيوع مصرف مواد اپيوئيدي (افيوني)، الكل، حشيش و ماري‌جوانا، كوكائين،‌ مواد نيروزا، اكستازي و LSD در طول عمر، درماه گذشته، مصرف روزانه و نسبت دانش‌آموزان در جمعيت معتادان ارائه شده است.

يافته‌ها: اين مطالعه حاكي از آن است كه تمام مطالعات انجام شده مربوط به سال‌هاي 1379 تا 1383 بوده است. تعداد زيادي از اين مطالعات اشكالات متدولوژيك داشته است؛ معهذا الكل و پس از آن ترياك و حشيش شايع‌ترين مواد مورد مصرف در دانش‌آموزان را تشكيل مي‌دهند. هم‌چنين تعداد دانش‌آموزان معتاد به مواد اپيوئيدي در كشور را مي‌توان بين شش هزار تا ده هزار نفر تخمين زد.

نتيجه: انجام مطالعات ملي در اين زمينه با متدلوژي صحيح و پيش‌بيني روش‌هاي صحيح پايش تغييرات شيوع و الگوهاي مصرف مواد در دانش‌آموزان به تفکيک مقاطع مختلف تحصيلي و جنسيت ضرورت دارد.

مقدمه

مصرف مواد مخدر و وابستگي به آن پديده‌اي مزمن و عود‌كننده است كه با صدمه‌هاي جدي جسماني، مالي، خانوادگي و اجتماعي همراه است. در حال حاضر اطلاعاتي در دست است كه نشان مي‌دهد مصرف مواد در ميان نوجوانان و جوانان افزايش چشمگيري يافته است. از نظر اكثر افرادي كه با نوجوانان كار مي‌كنند مهم‌ترين خطري كه اين گروه را تهديد مي‌كند اين است كه آنها به عنوان واكنشي در قبال قرار گرفتن مكرر در موقعيت‌هاي نامناسب از جمله احساس ناامني، فشار، آشفتگي رواني، تعارض با والدين يا مشكلات زندگي روزمره به مواد مخدر پناه ببرند. سوءمصرف مواد مخدر در بسياري از افراد از سنين دبيرستان آغاز مي‌شود، بنابراين يكي از مهم‌ترين راه‌هاي كاهش مصرف مواد مخدر در بزرگسالي كنترل آن در نوجواني است (White, 2004:5).

به‌دليل اهميت موضوع، تا به حال مطالعات نسبتا‌ً فراواني در زمينة همه‌گيرشناسي مصرف مواد در دانش‌آموزان در كشورهاي مختلف صورت گرفته است. مطالعه‌اي اپيدميولوژي، طولي و ملي با نام MTF[1] از سال 1976 توسط جانستون و همكاران در آمريكا بر روي دانش‌آموزان دبيرستاني شروع شده و هر ساله نتايج آن منتشر مي‌گردد. طبق آخرين گزارش، شيوع مصرف مواد غيرمجاز در بين دانش‌آموزان كلاس هشتم، دهم و دوازدهم تحصيلي طي يك سال به ترتيب 15 درصد، 31 درصد و 39 درصد بوده است. شايع‌ترين مواد مورد مصرف در بين دانش‌آموزان كلاس دوازدهم ماري‌جوانا، آمفتامين، كوكايين ال.اس.دي. و مواد استنشاقي بوده كه شيوع مصرف يك ماهه آن به ترتيب 9/19 درصد، 6/4 درصد، 3/2 درصد، 3/1 و 2/1 درصد گزارش شده است. در اين مطالعه نشان داده شد كه مصرف مواد غيرمجاز در دانش‌آموزان در دهه هشتم قرن بيستم ميلادي افزايش و در دهه نهم كاهش و سپس در طي سال‌هاي 1990 الي 1998 افزايش داشته است. شيوع مصرف يك ماهه هرويين در بين دانش‌آموزان كلاس دوازدهم 5/0 درصد بوده‌است. در اين تحقيق مصرف‌كنندگان مواد غيرمجاز به لحاظ نسبت جنسي برابر نبوده‌اند، خصوصاً در مورد موادي ‌كه به‌طور شايع‌تر مصرف مي‌شده‌اند (Johnston et al, 2005:3).